Sông nước miền Tây ngày xưa mùa săn bắt Thòi Lòi

Thòi lòi có nơi gọi là cá Bóng Thùng, có khả nặng lặn lâu, phóng như bay trên mặt nước và leo trèo giỏi. Cá Thòi Lòi sinh sống rất nhiều ở vùng nước mặn, nước lợ, ở các cửa sông, vạc rừng theo bãi bồi ven biển.

Sông nước miền Tây ngày xưa mùa săn bắt Thòi Lòi

Cá Thòi Lòi

Sông nước miền Tây ngày xưa - mùa săn cá Thòi Lòi

Săn bắt Thòi Lòi không chỉ là cái nghề nuôi sống gia đình tôi, mà đó còn là thú vui gắn bó với tuổi thơ của trẻ con nhà nghèo. Từ nhỏ tôi đã được cha chỉ các kết lá dừa nước làm ống "trúm" để bắt cá Thòi Lòi. Không giống như loại Thòi Lòi nhỏ thường thấy ở một số kênh gạch nước ngọt, đồng bằng sông nước miền Tây. Thòi Lòi biển trưởng thành có những con to bằng cùm tay người lớn, hang của chúng thường rất to, nên ống "trúm" làm phải đặt vừa với miệng hang.

Muốn bắt Thòi Lòi phải chờ đến khi nước rồng sát, miệng hang của chúng lộ ra. Vốn là loài cá tính ranh, lanh lẹ, có cặp mắt lòi nhô cao, có thể đảo nhìn tứ phía. Nên Thòi Lòi dễ dàng phát hiện bóng người cách xa hàng chục mét. Với bộ vay cứng căng lên như đôi cánh, cùng cái đuôi linh hoạt, thấy động là chúng lao vun vút trên mặt sình và lũi trốn rất nhanh, nên săn bắt chúng không hề dễ dàng.

Đặt trúm tại miệng hang là cách bắt Thòi Lòi phổ biến nhất. Hang Thòi Lòi sâu hơn 1 mét, người có kinh nghiệm nhìn trước miệng hang sẽ biết ngay có cá ở trong hay không. Moi bớt sình cho miệng hang thông thoáng, đặt miệng trúm trút xuống hang, ém bùn xung quanh. Đi một vòng khoảng 5-7 phút sau quay lại thăm là dính cá, để lâu quá cá sẽ bị chết ngợp, thịt sẽ mất ngon.

Thức ăn ưa thích của Thòi Lòi là Cồng, Tôm, Tép và các loại cá nhỏ. Chỉ cần mốc mồi tép vô lưỡi câu đặt ở miệng hang, chờ 15-20 phút sau có thể quay lại gỡ cá. Với một ít tép, chục lưỡi câu là có thể kiếm được một mớ cá ngon cho bữa cơm chiều.

Ở những vùng bãi bồi, ven biển quê tôi còn có rất nhiều cá Bóng Sao. Loại cá có hình dạng giống hệt như Thòi Lòi, nhưng nhỏ hơn và trên mình có lớp vảy sáng óng ánh. Loài cá này khi chế biến thịt cá dai, ngọt ngon không thua kém gì cá Thòi Lòi biển. Cá Bóng Sao sinh sống đông đúc và làm hang cạn trên các bãi bồi. Chúng cũng di chuyển rất nhanh trên mặt bùn, nhưng săn bắt dễ dàng hơn săn bắt Thòi Lòi biển rất nhiều.

Sau chiến tranh là thương binh nặng. mang nhiều thương tích, Cha tôi chọn vùng đất ven biển này để mưu sinh. Không vốn liến, cũng không có sức khỏe như bao người khác, Cha tôi cùng với một người bạn cũng là thương binh đành chọn cái nghề săn bắt những con cá Thòi Lòi xấu xí.

Trước đây khi tôm cá tụ nhiên còn nhiều, ít ai để mắt tới Thòi Lòi biển. Nhưng cha tôi và những người sành ăn đã phát hiện ra rằng, thịt cá Bóng Sao và Thòi Lòi biển qua chế biến còn thơm, ngọt, ngon và dai hơn con Cá Lóc đồng.

Nhiều năm qua được nhà nước cấp đất, cấp nhà tình thương khang trang, nhưng cha tôi vẫn gắng bó với cái nghề từng giúp ông nuôi sống cả gia đình. Hôm nào vết thương không tái phát, đau nhức, ông lại xách thùng đi thụt Cá Bóng Sao.

Săn bắt cá Thòi Lòi cũng là nghề mưu sinh của người dân sông nước miền Tây.

Những năm gần đây, khi nhiều nhà hàng ở các thành phố lớn xem Thòi Lòi là một trong những món đặt sản được ưa thích. Thì những người theo cái nghề không cần vốn này càng dễ kiếm sống hơn. Chỉ cần chịu khó lội sình một buổi, mỗi người cũng kiếm được từ 2-3kg cá.

Cá Thòi Lòi, Bóng Sao rất mạnh và hung hăng. nếu biết cách rộng nước và làm mù mắt để chúng không cắn nhau, thì để 3-4 ngày chúng vẫn sống khỏe. Ở quê tôi nhiều người bắt Cá Bóng Sao bằng cách đặt xà ngom. Có khi gặp con nước, mỗi xà ngom trúng cả chục con Bống Sao.

Cá Thòi Lòi, Bống Sao chế biến được rất nhiều món ngon từ chiên xã ớt, kho tiêu, nấu canh chua, luột mẽ, nấu cháo, làm khô điều rất ngon. Những lúc bắt được nhiều cá, giá bán quá rẻ, má tôi thường giữ lại để làm khô. Cá Thòi Lòi thịt dày như cá lóc, chỉ cần xẻ thịt, ướt các loại gia vị, phơi khô là có món khô rất ngon, mà dân quê thôi thường gọi đùa là "khô trâu xứ biển". Đem cá khô đi nước hoặc chiên, cá dậy lên mùi thơm, ngọt, ngon, quyến rủ.

Với tôi cách chế biến đơn giản và ngon nhất là cá vừa bắt về đem lụi cây nướng trên bếp than hồng. Cái mùi thơm khen khét của cá cứ làm tôi thấy đói bụng cồn cào, con cá Thòi Lòi biển có điểm đặt biệt là dù làm món gì thịt cá để nguội ăn không tanh mà vẫn ngọt, ngon, hấp dẫn.

Cá Thòi Lòi nướng than - món ăn đặc sản miền Tây.

Cả ngày lao động vất vả với đám thanh niên vùng biển chúng tôi đáng nhớ nhất là những bưa đem cá ra bãi biển nướng. Vừa nhấm nháp vị thơm ngon của cá, cay nồng của rượu, vị mặn mà của gió biển, vừa chia sẽ với nhau những chuyện buồn vui trong đời. Trãi lòng giữa thiên nhiên sóng biển, sông nước miền Tây, trong tình nghĩa xóm làn thân thiết, mọi vất vã trong tôi dần tan biến và thấy cuộc đời có ý nghĩa biết bao.

Lưu Đạt

Xem thêm: